ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﭘﯿﺶ ﻧﺸﺴﺖ ﻫﻤﺎﯾﺶ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ آﺳﯿﺐ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗﺎرﯾﺦ و ﺳﯿﺮه اﻫﻞ ﺑﯿﺖ ع در روز ﺳﻪ ﺷﻨﺒﻪ 10 ﻣﻬﺮ 1397 در ﺳﺎﻟﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ.

اﯾﻦ ﻧﺸﺴﺖ رأس ﺳﺎﻋﺖ 9 ﺻﺒﺢ ﺑﺎ ﺗﻼوت آﯾﺎﺗﯽ از ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ ﺷﺮوع ﺷﺪ در اﺑﺘﺪا دﮐﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪﺑﺎﻗﺮ ﺧﺰاﺋﯿﻠﯽ دﺑﯿﺮ ﻋﻠﻤﯽ اﯾﻦ ﻧﺸﺴﺖ ﺑﻪ ﺿﺮورت و اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺮﮔﺰاری ﻫﻤﺎﯾﺶ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ آﺳﯿﺐ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗﺎرﯾﺦ و ﺳﯿﺮه اﻫﻞ ﺑﯿﺖ ﭘﺮداﺧﺖ و ﺑﺎ ﺗﺒﯿﯿﻦ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع و ﺑﯿﺎن ﻣﺤﻮرﻫﺎی ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدی اﯾﻦ ﻫﻤﺎﯾﺶ، ﻣﺮاﮐﺰی ﮐﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل آﻣﺎدﮔﯽ ﻣﺸﺎرﮐﺖ در اﯾﻦ ﻫﻤﺎﯾﺶ را داﺷﺘﻨﺪ را ﺑﺮﺷﻤﺮد و اﻋﻼم داﺷﺖ ﺗﻼش ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺗﺎ ﺑﺮﮔﺰاری ﻫﻤﺎﯾﺶ اﺻﻠﯽ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﭘﯿﺶ ﻧﺸﺴﺖ ﺑﺮﮔﺰار ﺷﻮد و ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﺣﺎل راﯾﺰﻧﯽ ﺑﺎ ﻣﺮاﮐﺰ ﻋﻠﻤﯽ داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﯿﻢ.

در اداﻣﻪ اﯾﻦ ﻧﺸﺴﺖ ﺣﺠﺖ اﻻﺳﻼم واﻟﻤﺴﻠﻤﯿﻦ رﻣﻀﺎن ﻣﺤﻤﺪی ﻣﺪﯾﺮ ﻣﺤﺘﺮم ﮔﺮوه ﺗﺎرﯾﺦ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه ﺿﻤﻦ ﺧﻮﺷﺎﻣﺪﮔﻮﯾﯽ ﺑﻪ ﺿﺮورت و اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺮﮔﺰاری اﯾﻦ ﻧﺸﺴﺖ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ

اوﻟﯿﻦ ﺳﺨﻨﺮان اﯾﻦ ﻧﺸﺴﺖ ﺟﻨﺎب ﺣﺠﺖ اﻻﺳﻼم واﻟﻤﺴﻠﻤﯿﻦ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ذاﮐﺮی ﻋﻀﻮ ﻫﯿﺌﺖ ﻋﻠﻤﯽ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم و ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻮدﻧﺪ. ﻋﻨﻮان ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ اﯾﺸﺎن ﺑﺎﯾﺴﺘﮕﯽ ﻫﺎی دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺳﯿﺮه ﺻﺤﯿﺢ ﺑﻮد اﯾﺸﺎن ﺿﻤﻦ اﺷﺎره ﺑﻪ ﺗﺤﺮﯾﻒ اﺣﺎدﯾﺚ و ﻣﻨﻊ ﺣﺪﯾﺚ در زﻣﺎن ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄّﺎب ﺑﻪ دﻟﯿﻞ روﯾﮑﺮد ﺑﻨﯽ اﻣﯿﻪ ﻫﯿﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﯿﺮه ای درﺑﺎره ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ص ​ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﺸﺪ و از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ در دوران ﺑﻌﺪ ﺳﯿﺮه ﻧﮕﺎری اوج ﮔﺮﻓﺖ و از ﻣﯿﺎن ﻫﺰاران ﺣﺪﯾﺚ ﻣﻮﺟﻮد ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺣﺪﯾﺚ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺑﺎزﻧﮕﺮی دارد. اﯾﺸﺎن ﺑﯿﺎن داﺷﺘﻨﺪ ﺑﺮای دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺳﯿﺮه ﺻﺤﯿﺢ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ارزﯾﺎﺑﯽ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻫﺴﺘﯿﻢ و ﻧﯿﺰ ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻨﺪ و ﻣﺘﻦ را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ، ﺑﺎﯾﺪ زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﻣﻌﺼﻮﻣﺎن را ﺑﺪاﻧﯿﻢ، آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﯾﺎران ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ص و اﺋﻤﻪع و ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﺧﯿﻠﯽ از ﻣﺸﻬﻮدات ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﮐﻪ ﻫﻤﮕﺎن آن را ﺑﺎور دارﻧﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺳﻨﺪ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﻮد.

دوﻣﯿﻦ ﺳﺨﻨﺮان اﯾﻦ ﻧﺸﺴﺖ ﺣﺠﺖ اﻻﺳﻼم واﻟﻤﺴﻠﻤﯿﻦ ﺣﺴﯿﻦ ﻣﺮادی ﻧﺴﺐ ﻋﻀﻮ ﻫﯿﺌﺖ ﻋﻠﻤﯽ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ اﯾﺸﺎن آﺳﯿﺐ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺳﻼﻣﯽ در ﺣﺪﯾﺚ ﻣﻄﻼق اﻣﺎم ﺣﺴﻦ ﻣﺠﺘﺒﯽ ع ﺑﻮد.

اﯾﺸﺎن ﺑﯿﺎن داﺷﺘﻨﺪ درﺑﺎره ﺣﺪﯾﺚ ﻣﻄﻼق حدود ﺳﯿﺰده رواﯾﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻪ رواﯾﺖ در ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺷﯿﻌﯽ آﻣﺪه اﺳﺖ و اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺑﺘﺪا در ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻫﻞ ﺳﻨﺖ و در ﮐﺘﺎب ﻣﺪاﺋﻨﯽ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺣﺪﯾﺜﯽ اﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺷﯿﻌﯽ راه ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ.

اﯾﺸﺎن ﻋﻠﺖ ﺟﺎی ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﺪﯾﺚ ﻣﻄﻼق در اﺣﺎدﯾﺚ ﺷﯿﻌﻪ را ﺑﻪ ﭼﻨﺪ دﻟﯿﻞ ﻣﺮﺑﻮط داﻧﺴﺘﻨﺪ:

1. ﺑﻪ ﻫﺪف ﺟﻤﻊ آوری اﺣﺎدﯾﺚ آورده اﻧﺪ؛

 2. ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻣﻨﻘﺒﺖ ﻧﻮﯾﺴﯽ آورده اﻧﺪ؛

 3. از ﺑﺎب ﺗﻘﯿﻪ؛

 4. از ﺑﺎب ﺳﯿﺎﺳﺖ

و در اداﻣﻪ ﺑﻪ آﺳﯿﺐ ﺷﻨﺎﺳﯽ اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ذﮐﺮ دﻻﯾﻠﯽ اﻧﺘﺴﺎب ﺣﺪﯾﺚ ﻣﻄﻼق را ﺑﻪ زﻣﺎن ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽ ع رد ﮐﺮدﻧﺪ و ﻣﻨﺸﺄ اﯾﻦ رواﯾﺎت را در دوره ﻋﺒﺎﺳﯽ (ﻋﺼﺮ ﻣﻨﺼﻮر ﻋﺒﺎﺳﯽ) داﻧﺴﺘﻨﺪ زﯾﺮا ﻣﻨﺼﻮر ﻋﺒﺎﺳﯽ ﺑﺮای ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﺣﺴﻨﯽ ﻫﺎ اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ را ﻣﻄﺮح ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻠﻤﺎی درﺑﺎری ﻋﺼﺮ ﻋﺒﺎﺳﯽ ﮔﺴﺘﺮش ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ.

در اداﻣﻪ اﯾﻦ ﻧﺸﺴﺖ ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﻫﺎدی ﻋﺒﺪاﻟﻨﺒﯽ اﻟﺘﻤﯿﻤﯽ رﺋﯿﺲ داﻧﺸﮑﺪه ﻋﻠﻮم اﺳﻼﻣﯽ ﻧﺠﻒ اﺷﺮف در ﻣﻮﺿﻮع "ﻗﺮاﺋﺖ اﻟﻤﺼﺎدر اﻻﺳﻼﻣﯿﻪ ﻟﺪراﺳﺔ ﺗﺎرﯾﺦ اﺋﻤﻪ اﻫﻞ اﻟﺒﯿﺖ ع " ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ.

اﯾﺸﺎن ﺿﺮورت دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺻﯿﻞ اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮای ﺳﯿﺮه اﻫﻞ ﺑﯿﺖ را ﻣﻬﻢ داﻧﺴﺘﻪ و ﯾﮑﯽ از راﻫﮑﺎرﻫﺎی ﻣﻬﻢ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ ﻗﺮآن اﺳﺖ. و دﻻﯾﻞ اﻫﻤﯿﺖ ﻗﺮآن در ﺟﻬﺖ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ ﺻﺤﯿﺢ ﺳﯿﺮه اﻫﻞ ﺑﯿﺖ اﺷﺎره ﮐﺮدﻧﺪ. اﯾﺸﺎن در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﺑﯿﺎن ﻣﺼﺎدﯾﻖ ﻣﺘﻌﺪد از اﺣﺎدﯾﺚ ﺟﻌﻠﯽ ﮐﻪ وارد ﺗﺎرﯾﺦ اﻫﻞ ﺑﯿﺖ ﺷﺪه و ﺳﺒﺐ ﺗﺤﺮﯾﻒ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺷﺪه اﺳﺖ، ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و اﻋﻼم داﺷﺘﻨﺪ ﺑﺮای دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ و ﺳﯿﺮه ﺻﺤﯿﺢ از اﻫﻞ ﺑﯿﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻧﻘﺪ اﺣﺎدﯾﺚ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﭙﺮدازﯾﻢ و ﺗﻨﺎﻗﺾ ﮔﻮﯾﯽ ﻫﺎی اﯾﻦ رواﯾﺎت را ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﻨﯿﻢ. از ﻟﺤﺎظ ﻧﻘﻞ ﺗﺎرﯾﺨﯽ، ﺳﻨﺪ، زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن و آن را ﺑﺎ ﻣﺘﻦ ﺳﻨﺪ ﯾﺎ ﺣﺪﯾﺚ ﺗﻄﺒﯿﻖ دﻫﯿﻢ و ﺑﺎ راﻫﺒﺮد ﻋﻘﻞ و ﻣﻨﻄﻖ آن را ﺗﺒﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﻢ.

در ﭘﺎﯾﺎن اﺷﺎره داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ زﻣﯿﻨﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﻼم ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻧﺤﺮاف ﻣﺴﯿﺮ ﺗﺎرﯾﺦ ﺷﺪ ورود ﮔﺰارش ﻫﺎی ﻣﺠﻬﻮل اﻋﻢ از اﺣﺎدﯾﺚ و رواﯾﺎت ﺗﺎرﯾﺨﯽ درﺑﺎره اﻫﻞ ﺑﯿﺖ ع ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺳﯿﺮه ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ص اﺳﺖ و اﺷﺎره داﺷﺘﻨﺪ ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ و ﻧﻘﺪ رواﯾﺎت در ﺧﺼﻮص رﺳﻮل اﷲ ص اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ ﻗﺮآن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ راﻫﺒﺮد ﺑﻪ ﻣﺎ ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ.

در اداﻣﻪ ﻧﺸﺴﺖ ﺣﺠﺖ اﻟﺴﻼم واﻟﻤﺴﻠﻤﯿﻦ دﮐﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺟﺒﺎری ﻋﻀﻮ ﻫﯿﺌﺖ ﻋﻠﻤﯽ ﻣﺆﺳﺴﻪ آﻣﻮزﺷﯽ و ﭘﮋوﻫﺸﯽ اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ ره درﺑﺎره ﻣﻮﺿﻮع ﻧﻘﺶ ﻣﺒﺎﻧﯽ ﮐﻼﻣﯽ در آﺳﯿﺐ زداﯾﯽ ﺳﯿﺮه ﭘﮋوهی ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﮐﺮدﻧﺪ. و ﺑﯿﺎن داﺷﺘﻨﺪ ﻣﺎ در ﺗﺎرﯾﺦ دو دﺳﺘﻪ ﮔﺰارش دارﯾﻢ ﮔﺰارش ﻫﺎی ﻏﯿﺮﻣﻌﺼﻮم ﮐﻪ ﻋﻠﻢ ﮐﻼم در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺳﺨﻨﯽ ﻧﺪارد و ﮔﺰارش ﻫﺎی ﻣﻌﺼﻮﻣﯿﻦ ﮐﻪ ﻋﻠﻢ ﮐﻼم در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ وارد ﻣﯽ ﺷﻮد و اداﻣﻪ دادﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﺒﺎﻧﯽ ﮐﻼﻣﯽ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ای درﺑﺎره ﻣﻌﺼﻮﻣﯿﻦ دارﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﺒﺎﻧﯽ ﮐﻼﻣﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻪ آﺳﯿﺐ زداﯾﯽ ﺳﯿﺮه ﭘﮋوﻫﯽ ﺑﭙﺮدازﯾﻢ

اﯾﺸﺎن در اداﻣﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﺷﺎره داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻓﺮادی ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻂ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﻧﯽ ﮐﻼﻣﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ در ﺣﻮزه ﺳﯿﺮه ﭘﮋوﻫﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮﻓﻖ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ دﻗﯿﻖ ﺗﺮی را ارﺋﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ

آﺧﺮﯾﻦ ﺳﺨﻨﺮان اﯾﻦ ﻧﺸﺴﺖ ﺣﺠﺖ اﻻﺳﻼم واﻟﻤﺴﻠﻤﯿﻦ دﮐﺘﺮ ﻋﻠﯽ اﻟﻬﯽ ﺗﺒﺎر ﻋﻀﻮ ﻫﯿﺌﺖ ﻋﻠﻤﯽ ﺟﺎﻣﻌﺔاﻟﻤﺼﻄﻔﯽ ​اﻟﻌﺎﻟﻤﯿﻪ ﺑﻮدﻧﺪ

ﻣﻮﺿﻮع ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ اﯾﺸﺎن ﺑﺎﯾﺴﺘﮕﯽ ﻫﺎی دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺳﯿﺮه ﺻﺤﯿﺢ ﺑﻮد. اﯾﺸﺎن در اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺎﯾﺴﺘﮕﯽ و ﺿﺮورت آن ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و اذﻋﺎن داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺎرﯾﺦ داﻧﺎن اﺻﻮﻻً ﺑﺎ روش ﻣﯿﺎﻧﻪ ای ﻧﺪارﻧﺪ و ﺑﻌﻀﺎً ﺑﻪ ﺟﻤﻊ آوری اﻃﻼﻋﺎت و ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﺗﺎرﯾﺦ ﻓﺎﻗﺪ روش ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد.

اﯾﺸﺎن ﺑﻪ ﺿﺮورت ارﺗﺒﺎط ﻋﻠﻢ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺎ دﯾﮕﺮ ﻋﻠﻮم ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و اداﻣﻪ دادﻧﺪ ﻣﺎ از ﺣﯿﺚ روش ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ﮔﺮﻓﺘﻦ از روش ﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﻋﻠﻮم داده ﻫﺎی ﺗﺎرﯾﺨﯽ را ﺑﻪ ﺻﻮرت روﺷﻤﻨﺪ اراﺋﻪ دﻫﯿﻢ.

و در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ از روش ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از ﻋﻠﻮم دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﺤﻘﻘﯿﻦ ﺗﺎرﯾﺦ در ﺗﺒﯿﯿﻦ دﻗﯿﻖ ﻋﻠﻮم ﺑﯿﺎﯾﺪ اﺷﺎره ﮐﺮدﻧﺪ از ﺟﻤﻠﻪ اﯾﻦ روش ﻫﺎ، روش ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻧﻈﺎم ﻣﻌﻨﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ، ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺳﯿﺮه ﻗﻮﻟﯽ اﻫﻞ ﺑﯿﺖ، روش ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺗﻤﺎﺗﯿﮏ، روش ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮای ﻫﺮﮐﺪام ﻣﺼﺎدﯾﻘﯽ را در ﺗﺎرﯾﺦ اﻫﻞ ﺑﯿﺖ آوردﻧﺪ و در ﭘﺎﯾﺎن اﺷﺎره داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ ﻧﮕﺎﻫﯽ روﺷﻤﻨﺪ در ﺗﺎرﯾﺦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ دﻗﯿﻖ ﺗﺮی دﺳﺖ ﺑﯿﺎﺑﯿﻢ.

در ﭘﺎﯾﺎن اﯾﻦ ﻧﺸﺴﺖ دﮐﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪﺑﺎﻗﺮ ﺧﺰاﺋﯿﻠﯽ دﺑﯿﺮ ﻋﻠﻤﯽ ﻧﺸﺴﺖ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪی ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﻄﺮح ﺷﺪه در ﺟﻠﺴﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و در اداﻣﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﺎن ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ ﺣﺎﺿﺮﯾﻦ در ﺟﻠﺴﻪ در ﺑﺎب ﻣﻮﺿﻮع ﻫﺎی ﻣﻄﺮح ﺷﺪه در اﯾﻦ ﻧﺸﺴﺖ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ.

و اﯾﻦ ﺟﻠﺴﻪ در رأس ﺳﺎﻋﺖ 12 ﻇﻬﺮ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﯿﺪ.