حجت الاسلام و المسلمین علی اکبر عالمیان با شرکت در برنامه سوگواره که به دعوت شبکه بین المللی ولایت و به مناسبت سالروزشهادت حضرت حمزه بن عبدالمطلب(ع) برگزار شده بود، به پرسش های مجری برنامه پاسخ داد.

استاد همکار مجتمع آموزش عالی تاریخ، سیره و تمدن اسلامی ضمن تسلیت سالروز شهادت عموی گرانقدر رسول خدا(ص)، دو عنصر «حماسه» و «معرفت» را از شاخصه های اصلی شخصیت عموی پیامبر اکرم(ص) دانست و در پاسخ به این پرسش که زمان تولد ایشان چه زمانی بود گفت: در منابع تاریخی درباره زمان تولد ایشان اقوال گوناگونی آمده است.

ابن اسحاق زمان تولد حضرت حمزه(ع) را دوسال قبل از ولادت رسول خدا(ص) می داند. بلاذری و واقدی هم این فاصله سنی را چهار سال می دانند و برخی از مورخین معاصر نظیر علامه سیدجعفر مرتضی عاملی هم این فاصله سنی را بین سیزده الی پانزده سال می داند. ولی به نظر می رسد احتمالاً حضرت حمزه دو تا چهار سال پیش از عام الفیل (سال تولد پیامبر اکرم) متولد شده است.

دکتر علی اکبر عالمیان در مورد پدر و مادر ایشان نیز خاطرنشان کرد: بنابر نقل منابع، پدر بزرگوار ایشان یعنی جناب عبدالمطلب دارای 11 فرزند پسر و 6 فرزند دختر از 5 همسر بود و حضرت حمزه(ع) و خواهرش صفیه از یکی از همسرانش به نام هاله بنت اُهَیب (وُهَیب) بن عبدمَناف بن زُهره به دنیا آمده بودند. بنابراین ایشان عموی ناتنی رسول خدا(ص) بود ضمن اینکه هردو از زنی به نام ثویبه شیر خورده اند و برادر رضاعی هم به شمار می آمدند و بعدها نیز پیامبر اکرم(ص) با ازدواج با زنی به نام میمونه که خواهر سلمی همسر حضرت حمزه(ع) بود، باجناق عمویشان نیز شدند.

استاد تاریخ اسلام در پاسخ به این پرسش که ایشان دارای چند فرزند بودند، گفت: حضرت حمزه(ع) سه همسر داشتند که از این سه همسر صاحب چهار پسر به نام های: یعلی، عماره، بکر و عامر و یک دختر به نام امامه شدند که دختر ایشان یکی از راویان حدیث غدیر می باشد.

کارشناس برنامه در بیان ویژگی های عموی پیامبر اکرم(ص) خاطر نشان کرد: حضرت حمزه(ع) دارای ویژگی ها و خصوصیت های ممتازی بود. او معروف به شجاعت و جنگاوری بود و به فرسان قریش شهرت داشت. حضرت حمزه(ع) حواری رسول الله(ص) بود و بعد از شهادت، توسط جبرئیل اسداللّه و اسد رسول اللّه لقب داده شد. غیر از این لقب فاخر سید الشهداء نیز از القاب عموی پیامبر اکرم(ص) می باشد.

حجت الاسلام عالمیان، در پاسخ به این پرسش که علتدشمنی امویان با حضرت حمزه(ع) چه بود، گفت: امویان با ایشان چه در دوران قبل از حکومت و چه در دوران حکومت آنان، دشمنی و عناد فراوانی داشتند. در دوران قبل از حکومت، علت عمده این دشمنی رقابت ها و دشمنی های تاریخی بین بنی امیه و بنی هاشم بود و همین مسئله در روابط بین امویان و حمزه(ع) نیز تاثیر گذاشته بود. نمود این مسئله نیز در کینه آنان نسبت به عموی گرامی رسول خدا(ص) نمایان می شد که درنحوه به شهادت رسیدن و شیوه برخورد با پیکر وی نمایان می شود.

دکتر عالمیان در تحلیل علت دشمنی امویان دردوران حاکمیت نیز علت اصلی دشمنی آنان با حضرت حمزه(ع) را نقش موثر ایشان در حمایت از رسول خدا(ص) و دین اسلام، ذکر کرد. به اعتقاد وی، جلوه هایی از این دشمنی در تبلیغ بر ضد ایشان با جعل احادیث و برخورد ابوسفیان و فرزندش معاویه در برخورد با قبر حمزه(ع)، دیده می شود.

استاد تاریخ جامعه المصطفی در مورد نقش حمزه(ع) در پبشبرد اهداف اسلام گفت: در دوران قبل از اسلام آوردن، نقش حمایت گونه ایشان از رسول الله کاملا هویدا است. بعد از مسلمان شدن نیز نقش این بزرگوار بسیار برجسته و محوری بوده است. دکتر عالمیان افزود: حمزه(ع) صريح ترين حمايت ها را بر اساس مصالح زمانه در ميان اعمام رسول خدا(ص) از ایشان و اسلام داشت. جریان مسلمان شدن وی نیز با همین حمایت و غیرت همراه بوده است به گونه ای که در نقل های گوناگون تاریخی آمده است که وی بعد از اینکه مطلع شد ابوجهل نزدیک کوه صَفا به پیامبر(ص) سخنانی ناشایست گفت، او که از شکار برمی گشت، کمان خود را بر سر وی کوفت، چنان که سر ابوجهل زخمی شد. سپس گفت: «‌تو محمد(ص) را دشنام می‌دهی، مگر نمی‌دانی من به دین او درآمده‌ام. هر چه او بگوید من هم می‌گویم.»

حجت الاسلام عالمیان تاکید کرد:مسلمان شدن حضرت حمزه(ع) موجب شادمانی بزرگ پیامبر و مسلمانان و ناراحتی و خشم بزرگ کفار قریش شد و به گفته ابن هشام، بعد از آن فوج فوج مرد و زن به اسلام روی آوردند.

استاد همکار مجتمع آموزش عالی تاریخ، در پاسخ به این پرسش که آیا در کلام ائمه(ع) هم از حضرت حمزه(ع) بیانی آمده است، گفت: یکی از موارد قابل تامل تاریخی، مباهات ائمه اطهار(ع) به حضرت حمزه(ع) است. در احتجاجات ائمه اطهار(ع) به ویژه آن دسته از امامانی که همزمان با امویان حیات داشتند، این مباهات بیش از هر زمان دیگری مشاهده می شود.

دکتر عالمیان سپس به تبیین این مباهات پرداخت و گفت: این مباهات پیش از همه از رسول خدا(ص) به علی(ع) آموخته شده بود. همچنین اين مباهات دراحتجاجات امام با معاويه نيز در چند فراز تاریخی دیده می شود. امام حسن مجتبی(ع) نیز در احتجاج با امویان، به مباهات با آنان پرداخته و از جناب حمزه (ع) به نیکی یاد می کند. امام حسین(ع) هم در روزعاشورا خطاب به دشمنان می فرماید:«مگر حمزه سرور شهيدان عموى پدرم نبود؟»درخطبه امام سجاد(ع) در شام و در بارگاه یزید نیز این مباهات دیده می شود.

استاد تاریخ جامعه المصطفی در جمع بندی مطالب خود گفت: به اعتقاد بنده علت اصلی تمام رقابت ها و دشمنی ها با ایشان عبارت بود از:حمایت های حمزه از پیامبر و مسلمین. امویان به دلیل نقش و جایگاه حضرت حمزه(ع)، به او دشمنی می ورزیدند تا به این وسیله مقام محبوب ترین شخص نزد پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) را تخفیف دهند.

حجت الاسلام و المسلمین علی اکبر عالمیان در پایان برنامه نیز بر معرفی بیش از پیش شخصیت های بزرگ اسلامی تاکید کرد و افزود: در این راه باید به نهاد فاخر جامعه المصطفی العالمیه که از ثمرات مبارک انقلاب اسلامی اشاره کرد که پیش تاز این اقدام بوده و نقش موثری را در این راه اتخاذ کرده است. وی با قدردانی از تلاش های مجتمع آموزش عالی تاریخ، سیره و تمدن اسلامی که از مراکز علمی و مهم جامعه المصطفی است، خاطر نشان کرد: تا به حال در قالب همایش های علمی و بین المللی، شخصیت هایی نظیر حضرت خدیجه کبری(س) و حضرت ابوطالب(ع) مورد تکریم و تبیین قرار گرفتند. بهمن ماه سال گذشته نیز همایش بین المللی حضرت حمزه(ع) با شکوه فراوان برگزار شد که مورد تجلیل و تکریم رهبر معظم انقلاب و مراجع عظام تقلید قرار گرفت. ان شاء الله در آینده ای نه چندان دور نیز به تبیین و تکریم سایر شخصیت ها مانند جناب ام سلمه(س)، جناب جعفر و دیگران نیز پرداخته خواهد شد.