سومین جلد از مجموعه کتاب‌های «تاریخ گیلان» از برآمدن سردار سپه تا برافتادن رضا شاه به همت «ناصر عظیمی» منتشر شد.

«ناصر عظیمی »در گفت وگو با خبرنگار شبستان پیرامون این اثر گفت: این کتاب در بردارنده بخشی از تاریخ محلی گیلان است که تحولات سیاسی، اقتصادی، زیربنایی، اجتماعی و آموزشی- فرهنگی سال های ۱۳۰۰ تا ۱۳۲۰ خورشیدی را در بر می‌گیرد.


نویسنده مجموعه کتاب‌های تاریخ گیلان با اشاره به دو جلد منتشر شده قبلی «تاریخ گیلان»، اظهار کرد: جلد حاضر، دنباله دو جلد پیشین تحت عنوان ؛ «تاریخ گیلان؛ از آغاز تا پایان حکومت های خان سالار» و «تاریخ گیلان؛ از آغاز ورود شاه عباس اول تا پایان انقلاب جنگل» است.

 
وی با بیان اینکه این دوره از برآمدن سردار سپه تا برافتادن رضا شاه از مهمترین دوره‌های تاریخی گیلان و ایران است افزود: در این دوره پایه تحولات مدرن گیلان به‌صورت نهادی شکل می‌گیرد.


این استاد دانشگاه با اشاره به تحولات شکل گرفته در انقلاب مشروطه، بیان داشت: در این دوران، نیروهای جدیدی در تاریخ معاصر ایران برخاست که شورشی علیه شیوه و سبک و سیاق اداره حکومت توسط سلطنت مطلقه استبدادی بود که هزاران سال بی‌هیچ تغییر ساختاری ادامه داشت. اما، این نیروهای انقلابی و متجدد طی ۱۵ سال از ۱۲۸۵ تا ۱۳۰۰ نتوانستند به یک قدرت متمرکز دست یابند که سازنده دولت- ملت و نهادهای مدرنی باشد که بتواند هم قدرت متمرکز را پدید آورد و هم به نهادهای مدرن به‌صورت دموکراتیک مضمون واقعی تجدد ببخشد.


وی ادامه داد: در دوره پهلوی اول بود که قدرت متمرکز پدید آمد و نهادهای مدرن هم از طریق تجدد آمرانه و مهندسی از بالا، اما به شکل استبدادی صورت تحقق به خود گرفت.


عظیمی با تشریح تحولات آموزشی و فرهنگی که در این دوره پدید آمد، ابراز کرد: در این دوره نهادهای مدرن با کارکردهای مدرن تا امروز تداوم یافته، مستقر شدند. نهاد آموزش نوین شکل امروزی به خود گرفت، تاسیس سینما و ترویج تئاتر به‌ویژه در دهه نخست به شکل نهادی عمومی مورد استقبال گسترده قرار گرفت. شهرسازی شکل نوین پیدا کرد و به ویترین تجدد آمرانه تبدیل شد و دو شهر رشت و انزلی به‌عنوان نمونه‌ای از شهرسازی مدرن به شهرت ملی دست یافت.


وی اضافه کرد: شبکه حمل و نقل به شکل مدرن سامان یافت و با ایجاد شبکه‌ای از جاده‌ها و پل‌های استراتژیک، گیلان به بازاری یکپارچه تبدیل شد. برای نخستین بار گیلان مقصد گردشگری گسترده شد و قانون تقسیمات کشوری به تمرکز قدرت سلسله مراتبی شکل نوین داد.
 

عظیمی با اشاره به فقدان داده‌های تاریخی جهت پژوهش تاریخ معاصر گیلان، ضعف در آرشیو دستگاه‌های اجرایی را مورد نقد قرار داد و تصریح کرد: به‌عنوان نمونه در مورد تحولات آموزشی گیلان در این دوره با جستجو و پیگیری‌های فراوان هیچ کدام از نهادهای کتابخانه‌ای و اسنادی نه فقط سالنامه احصائیه معارف(آموزش و پرورش) این دوران را در اختیار نداشتند، بلکه بسیاری از مدیران دستگاه‌های اجرایی محلی مرتبط هم حتی نامی از آن نشنیده بودند! هیچ کدام از دستگاه های اجرایی و سازمان های بخشی هم کتابخانه‌ای که بتوان منابع این دوران را به عنوان پایه تحولات مدرن گیلان در آن یافت، نه فقط در آرشیو خود نداشتند، بلکه اطلاع هم نداشتند که این داده‌ها در کجا یافت میشود.
 

گفتنی است، سومین جلد کتاب«تاریخ گیلان» در چهار فصل تنظیم شده است. در هر فصل به تحولات سیاسی، اقتصادی، جمعیتی و توسعه شهری و همچنین تحولات آموزشی و فرهنگی پرداخته شده است. این کتاب توسط نشر فرهنگ ایلیای رشت و حوزه هنری گیلان در ۵۰۰صفحه و در هزار شمارگان منتشر شده است.