ازهر کیست؟
اَزْهَرِ بْنِ یَحْیى،ابن زهیر بن فرقد بن سلیم (یا سلیمان) بن ماهان، معروف به ازهر خر پسر عمو و سپهسالار یعقوب و عمرو بن لیث صفاری. گفته‌اند که او به خسرو پرویز، پادشاه ساسانی، نسب می‌برد. وی کاردان و شجاع بود و در پیروزیهای یعقوب و عمرو نقش بسزایی ایفا کرد. به تدبیر همو در 248ق، هزار تن از خوارج که تهدید جدّی برای حکومت یعقوب به شمار می‌آمدند، بدو پیوستند و در زمرۀ سپاهیانش درآمدند. در حملۀ یعقوب لیث به کرمان، ازهر سردار سپاه دشمن را اسیر کرد و موجب پیروزی یعقوب لیث شد. ادامه مطلب

حاجب نگذاشت
ازهر خر نزد امیر عمرو لیث صفاری (حک: 265-287ق) بود. فرستاده ای از طرف خلیفه آمده بود. سفره آوردند و عمرو به ازهر گفت: امروز با سکوت خود بر ما منت بگذار. ازهر مدت زمان طولانی سکوت کرد ولی طاقت نیاورد و گفت: در دیه برجی ساخته ام که درازای آن هزار گام است. اخبار الحمقی و المغفلین، 28، چاپ قاهره.ادامه مطلب

ابوالعیناء کیست؟
اَبوالْعَيْناء، ابوعبدالله‌ محمدبن‌ قاسم‌ بن‌ خلاّد بصري‌(91-82ق) راويه‌ و اديب‌ نكته‌پرداز روزگار عباسيان‌. نياي‌ وي‌ خلاد از يمامه‌ و از موالى‌ منصور خليفة عباسى‌ بود، از اين‌رو، آنان‌ را يمامى‌ و هاشمى‌ نيز خوانده‌اند. ابوالعيناء در اهواز متولد شد و در بصره‌ رشد يافت‌ و در آنجا به‌ تحصيل‌ علم‌ پرداخت‌ و در سلك‌ اديبان‌ بصره‌ درآمد. ظاهراً وي‌ در نيمة اول‌ عمر، با خانواده‌اش‌ در بصره‌ زندگانى‌ ساده‌اي‌ داشت‌، سپس‌ گروهى‌ از بصريان‌ اتهاماتى‌ چند، از جمله‌ رافضى‌ بودن‌، بر او بستند و او را سخت‌ آزردند و به‌ بيرون‌ بصره‌ راندند. مأخذ: دائرة المعارف بزرگ اسلامی ادامه مطلب

مدح شما می کنیم
ابوالعیناء ظریف و طنزپرداز بغداد و ابن مکرم ظریف مصر در مجلس یکی از حکام، در کنار هم نشسته بودند و در گوشی سخن می گفتند. حاکم گفت: باز با هم چه دروغی می سازید؟ گفتند: مدح شما می کنیم. علی صفی، لطائف الطوائف، ص 296-297. ادامه مطلب

بدشانسی
زمانی ابوالعیناء با لباسی که شناخته نشود وارد اصفهان شد. کودکان در محله ای با هم سنگ بازی می کردند. در این هنگام سنگی بر سر او خورد و شکست و لباسش خون آلود شد. در آن شهر دوستی داشت. تمامی روز را به دنبال او گشت تا این که بعد از نماز عشاء او را یافت در حالی که به شدت گرسنه بود اما اتفاقا در خانه دوستش هیچ خوردنی نبود و دکان های بازار نیز بسته بود و تا روز شود گرسنه ماند. صبح فردا بر وزیر و حاکم اصفهان وارد شد. وزیر از او پرسید: که به این شهر کدام روز درآمدی؟ گفت: «في‏ يَوْمِ نَحْسٍ مُسْتَمِر» قمر/19. (یعنی در یک روز شوم و نحس مستمر) گفت: در کدام ساعت؟ گفت: «في‏ ساعَةِ الْعُسْرَة» یونس/117. (یعنی در زمان عسرت و سختی) گفت: کجا مانده بودی؟ گفت: «بِوادٍ غَيْرِ ذي زَرْع‏» ابراهیم/37. (در سرزمين بى‏آب و علف) وزیر خندید و به احسان وافر، ممنون ساخت. علی صفی، لطائف الطوائف، ص156. ادامه مطلب

می ترسم از شادی بمیرم
مردی درباره زن خود به ابوالعیناء گلایه کرد. وی پرسید: آیا می خواهی او بمیرد؟ گفت: نه. گفت: چرا نه؟ گفت: برای این که می ترسم از شادی بمیرم. ادامه مطلب

دعای امت
روزی سیدی به ابوالعیناء گفت: سبب چیست که تعداد سادات زیاد شده است؟ گفت: به این دلیل که امت جد بزرگوار شما در هر نماز دعا می کنند که : «و بَارِک عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد» علی صفی، لطائف الطوائف، ص ادامه مطلب

اشعب کیست؟
اَشْعَب‌، معروف‌ به‌ اشعب‌ طمّاع‌، شخصيت‌ گول‌ مضحك‌ نكته‌ پرداز، در سده‌هاي‌ 1 و 2 ق‌. از آغاز سدة 4ق‌، آزمندي‌ اشعب‌ به‌صورت‌ مثل‌ درمى‌آيد. ابن‌ عاصم‌ و مسعودي‌ عبارت‌ اطمع‌ من‌ اشعب‌ را كه‌ گويا كنيز هشام‌ بن‌ عبدالملك‌ بر زبان‌ رانده‌ بوده‌، مى‌آورند. از آن‌ پس‌، در همة كتابهاي‌ امثال‌ و ادب‌، آن‌ را تكرار كرده‌اند. ادامه مطلب

نکند راست باشد
روزی اشعب طماع در کوچه ای می گذشت. و جمعی اطفال بازی می کردند. گفت: ای کودکان! این جا چرا ایستاده اید؟ و حال آن که در سر خیابان کسی یک خروار سیب سرخ و سفید آورده و بین مردم پخش می کند. کودکان که شنیدند یک باره بازی را ترک کردند و به آن سمت دویدند. از دویدن ایشان اشعب نیز در طمع افتاد و شروع به دویدن کرد. او را گفتند: به خبر دروغ که خود ساخته ای چرا می دوی؟ گفت: دویدن اطفال از روی جد و جهد مرا به طمع انداخت که شاید این صورت واقعی باشد و من محروم بمانم. علی صفی، لطائف الطوائف، ص 362. ادامه مطلب

یکی را فراموش کرد و دیگری را من
اشعب طماع را گفتند: بدین سن و سال رسیدی اما حدیثی از بر نداری. گفت: چرا به خدا! هیچ کس همچون من از عکرمه (مولای ابن عباس و از طبقه دوم محدثان) حدیث نشنیده است. به او گفتند: حدیثی بگو. گفت: از عکرمه شنیدم که از ابن عباس روایت کرد که رسول خدا گفت: دو صفت است که در کسی جز مومن دیده نشود. گفتند: آن حدیث چیست؟ گفت: یکی از آن دو را عکرمه فراموش کرد و دیگری را هم من از یاد بردم. علی صفی، لطائف الطوایف، ص 362. ادامه مطلب

اسمش را نیار، خودش را بیار
ملک علاء الدین از فرمانروای سلسله غوریان (544-556 ق) قصد بهرامشاه کرد و بهرامشاه با او در کنار آب باران مصاف داد. بهرامشاه با وجود این که دویست فیل جنگی داشت از علاء الدین شکست خورد و شب از شدت سرما به خانه دهقانی پناه برد. گفت: طعام چه داری؟ ادامه مطلب

در ماه سه روز صرع می گیرم
روزی حجاج بن یوسف (40-95 ق) -والی حجاز و عراق در عهد بنی امیه- در صحرایی با گروهی از خاصان خود می گشت. از دور شبانی را دید که گوسفند می چرانید. به همراهان گفت: همین جا بمانید تا من با آن شبان صحبتی کنم. سوار بر اسب خود شد و به سوی او رفت. بر او سلام کرد و شبان نیز پاسخ داد. ادامه مطلب

در خانه صاحبان خود بودند
روزی هارون الرشید عباسی و وزیر او، جعفر برمکی در بیرون بغداد به راهی سواره می رفتند. در این بین قافله ای از دور نمایان شد. هارون سوال کرد: که این قافله چیست و از کجاست؟ بعد از تجسس گفتند: تحف و هدایایی است که ادامه مطلب

خوش آمدی
روزی شاعری بنام بنائی به درگاه امیر علیشیر شاعر، دانشمند و وزیر سلطان حسین بایقرای گورکانی(۸۷۵ – ۹۱۱ ق) آمد و نشست. امیر از درون خرگاه (چادر سلطنتی) صدا زد که : بیرون در کیست؟ گفت: بنائی. گفت: خوش آمدی که ما کسی می خواستیم تا زمانی با او مسخرگی کنیم. بنائی گفت: ما نیز برای همین کار آمده ایم. علی صفی، لطائف الطوایف، ص 297. ادامه مطلب

اقرار به کافری
مردی را نزد خلیفه آوردند که او کافر است. خلیفه او را نزد خود طلبید و گفت: به من رسیده که تو زندیقی. گفت: ابدا بلکه مرد مومن و نمازخوان و روزه دار و شبخیز و پرهیزگارم. خلیفه گفت: من تو را تازیانه می زنم تا تو به زندیقی اقرار کنی. گفت: عجب حالت است! حضرت مصطفی(ص) به شمشیر می زد که به مسلمانی اقرار کنید و تو خلیفه زمانی مرا به تازیانه می زنی که به کافری اقرار کن؟ خلیفه خندید و او را بخشید. علی صفی، لطائف الطوایف، ص 294. ادامه مطلب

ببخشید کتک شما را حلاج خورد
وزیر نظام شبی فرمان داد بامداد حلاجی بیاورند تا پنبه زند. سپس شکایت از نانوایی به او آوردند که به سنگ کم فروخته است. گفت: او را هم فردا صبح...ادامه مطلب

كانديداي نمايندگي
شخصي مي‌خواست وكيل مجلس شود قبل از آن كه در انتخابات به پيروزي رسد مردم با او سخن مي‌گفتند و سؤال مي‌كردند. شخصي از او پرسيد اگر شما در اين دور... ادامه مطلب

جواب اميركبير به سفير روس
مترجم امیرکبیر (1222-1268 ق) می گوید: در يكي از ملاقاتهاي بين اميركبير و سفير روس حادثه جالبي اتفاق افتاد. وزير مختار روس در يك موضوع سرمرزي تقاضاي بي‌موردي داشت. امير كه معمولاً به اين تقاضاها گوش نمي‌داد، وقتي مطلب وزير مختار روس را ترجمه كردم در جواب گفت: از وزير مختار بپرس كه هيچ كشك و بادمجان خورده‌اي؟ ادامه مطلب

اسمش را نیار، خودش را بیار
ملک علاء الدین از فرمانروای سلسله غوریان (544-556 ق) قصد بهرامشاه کرد و بهرامشاه با او در کنار آب باران مصاف داد. بهرامشاه با وجود این که دویست فیل...ادامه مطلب

اقرار به کافری
مردی را نزد خلیفه آوردند که او کافر است. خلیفه او را نزد خود طلبید و گفت: به من رسیده که تو زندیقی. گفت: ابدا بلکه مرد مومن و نمازخوان و روزه دار و... ادامه مطلب

بهترین مکان غسل
شخصی از فقیهی پرسید: هنگامی که برای غسل کردن وارد رودخانه ای شویم، بهتر است کجای نهر بایستیم؟ گفت: آن طرف که لباست را گذاشته ای تا دزد، آن را نبرد. ادامه مطلب

ارزش علم
روزي میرزای قمی (1151-1231 ق) با فتحعلی شاه قاجار (1176-1213 ش) به حمام رفته بود. ميرزا در حمام به شاه گفت: كجاست لشكر و حشم؟ كجاست ثروت و دولت؟ شاه گفت: لشكر و دولت را كه نمي‌شود به حمام آورد.ادامه مطلب

دعاي مدرس
دعاي مدرس ادامه مطلب

بار منت
توانگری به حکیمی گفت: صد دینار زر دارم و می خواهم به تو بدهم. مصلحت را در چه می بینی؟ گفت: اگر بدهی تو را بهتر و اگر ندهی مرا بهتر. (یعنی اگر بدهی منتی بر من داری و اگر ندهی از بار منت تو خلاص می شوم.) علی صفی، لطائف الطوائف، ص 196.ادامه مطلب

عصا را اژدها خواهيم كرد
روزي ناصرالدين شاه (حک: 1227-1313ش) از حاج ملا علي كني (1184-1267ق) از علماي بزرگ و داراي نفوذ آن دوره، سؤال كرد كه طبق حديث شريف پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ: «علماء امتي افضل من انبياء بني اسرائيل» (علماي امت من از پيامبران بني‌اسرائيل برتر هستند) شما بايد دست‌كم همان كارهايي را كه انبياء بني‌اسرائيل مي‌كردند دانستنيهاي تاريخي، ص 383.ادامه مطلب

آنجا که نشستی نرم تر است
يكي از شاگردان علامه طباطبایی (1281-1360 ش) گويد: چندين سال قبل كه به مشهد مقدس رفته بودم براي ديدن علامه طباطبائي به منزل او رفتيم. ديدم در اتاق بر روي تشكي نشسته‌اند (زيرا طبيب دستور داده بود كه به خاطر كسالت قلبي بر روي زمين ننشينند). ادامه مطلب

دستت را کوتاه کن
روزي کامران میرزا نايب السلطنه (م 1307ش)، پسر ناصرالدین شاه قاجار (حک: 1227-1313ش) به منزل آية الله كني وارد شد. در آن هنگام آية الله كني به درد پا مبتلا بود و بايد پاي خود را دراز مي‌كرد. از اين رو از نايب السلطنه عذرخواهي كرد و پاي خود را دراز كرد. ادامه مطلب

توقع بالا
مرد عربي به مسجد پيامبر ـ صلّي الله علي و آله ـ وارد شد و با عجله تمام دو ركعت نماز خواند. در هيچ ركني شرايط را رعايت نكرد. تلفظ صحيح كلمات را مراعات ننمود و به طمأنينه و آرامش در نماز توجه نكرد. امام زين العابدين ـ عليه السّلام ـ او را مشاهده مي‌كرد. مرد عرب بعد از نماز دست به دعا برداشت و گفت: ادامه مطلب

داستان کلمه لنا
روزی حضرت علی علیه السلام در راهی می رفتند و دو نفر از صحابه که قد بلندی داشتند در چپ و راست ایشان در حال رفتن بودند. یکی از آن ها به شوخی به امام علیه السلام عرض کرد: یا اباالحسن! تو در بین ما دو نفر مانند حرف نون در میان کلمه «لنا» هستی. ادامه مطلب

حاضر جوابی مدرس
روزي رضا شاه (حک: 1304-1320 ش) از روي شوخي دست بر جيب شهید مدرس (1249-1316 ش) گذاشت و گفت: آقا عجب جيب بزرگي دارد! مدرس در حالي كه تبسم مي‌كرد گفت: بله جيب من بزرگ است ولي ته دارد. اين جيب شماست كه ته ندارد! داستانهاي مدرس، ص 128. ادامه مطلب

می روم به طویله
پادشاهی شعری ساخت و بر ملک الشعرای دربار خویش خواند. او گفت: شعر متوسط است و در خور قدر پادشاه نیست.
ادامه مطالب

آنها دو نفر بودند همراه، ما صد نفر بودیم تنها
کاروانی از شهری که به ترسویی مشهورند به حاکم شکایت بردند که: دو راهزن، کاروان صد نفری ما را غارت کردند.
ادامه مطالب

صدایش صبح به گوش می رسد
شبی دزدی به خانه ای رفت و به کندن نقب و سوراخ کردن دیوار مشغول شد. یکی از همسایگان که از بیماری خوابش نبرده بود صدای تق تق آهسته او را شنید. رفت روی بام. سرش را به طرف پایین گرفت و پرسید: چه می کنی؟
ادامه مطالب

میان پیغمبران جرجیس را پیدا کرده
گویند روباهی خروسی را ربود. خروس در دهان روباه گفت: حال که از خوردن من چشم نپوشی نام نبی یا ولی ای را بر زبان ران تا مگر به حرمت آن، سختی جان کندن بر من آسان آید.
ادامه مطالب

آنها دو نفر بودند همراه، ما صد نفر بودیم تنها
بودیم تنها کاروانی از شهری که به ترسویی مشهورند به حاکم شکایت بردند که: دو راهزن، کاروان صد نفری ما را غارت کردند. حاکم با تعجب پرسید: چگونه صد کس با دو تن...
ادامه مطالب

می روم به طویله
پادشاهی شعری ساخت و بر ملک الشعرای دربار خویش خواند. او گفت: شعر متوسط است و در خور قدر پادشاه نیست. ملک بر آشفت و امر کرد او را در طویله به آخور...
ادامه مطالب

صدایش صبح به گوش می رسد
شبی دزدی به خانه ای رفت و به کندن نقب و سوراخ کردن دیوار مشغول شد. یکی از همسایگان که از بیماری خوابش نبرده بود صدای تق تق آهسته او را شنید. رفت...
ادامه مطالب

میان پیغمبران جرجیس را پیدا کرده
گویند روباهی خروسی را ربود. خروس در دهان روباه گفت: حال که از خوردن من چشم نپوشی نام نبی یا ولی ای را بر زبان ران تا مگر به حرمت آن، سختی جان کندن...
ادامه مطالب

گربه را پای حجله کشتن
دختر تنبل و بداخلاقی بود که کسی جرات نمی کرد از او خواستگاری کند. تا این که جوانی داوطلب شد او را به زنی بگیرد. شب عروسی، چون آن ها را وارد حجله...
ادامه مطالب